Nhân vật xuyên suốt của “Đất nước đứng lên” là Núp – nguyên mẫu từ người anh hùng đời thực Đinh Núp (1914 – 1999), người dân tộc Ba Na. Tài năng lãnh đạo, thuyết phục buôn làng đứng lên chống giặc, những chiến công mà Núp đã từng bước gặt hái được… đều là sự thật được nhà văn Nguyên Ngọc lược kể lại từ cuộc đời người anh hùng.
Phải nói rằng “Đất nước đứng lên” có một chất riêng rất khó lẫn lộn. Vẫn là hình ảnh vừa tài giỏi, hiên ngang, vừa gần gũi của những người lính thời kháng chiến; vẫn là sức mạnh đoàn kết dân tộc; là những hi sinh thầm lặng của những người mẹ, người vợ… nhưng được thể hiện ở một góc nhìn rất mới.